Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin 2016 yılında ‘geçici olarak kapatılması’ üzerine gazete’nin avukatlarının Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru beşinci yılda karara bağlandı.
Henüz yayımlanmayan kararda AYM, Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine karar verdi.
AYM, gazetenin sahibi, yetkilileri ve çalışanlarının avukatları Özcan Kılıç ve Sercan Korkmaz aracılığıyla 26 Eylül 2016 tarihinde yaptığı başvuruya ilişkin verdiği diğer bir kararda ise; bir kısım başvurucular yönünden ifade ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilemez olduğuna karar verirken, bir kısım için ise, ihlal edildiğine hükmetti.
Kararın ayrıntılarının önümüzdeki günlerde açıklanması bekleniyor.
Dava kıskancındaki Özgür Gündem
7 Haziran 2015 seçimlerinden sonra, 24 Temmuz 2015 günü Başbakan Yardımcısı ve Geçici Hükümet Sözcüsü Bülent Arınç, HaberTürk TV’de katıldığı canlı yayında “Bunlar suç makinesi. Terör örgütünü övüyorlar” diyerek gazeteciler hakkında şöyle konuştu:
"…Benim daha sözlerim bitmedi. Elimde bir dosyayla geldim ama süre kalmadı. Bakın size göstereyim. Özgür Gündem ve Evrensel’in de içinde olduğu, diğerlerini saymayayım birçok gazete… bunlar suç makinesi. Bunlara dava açsak cezalara boğulurlar. Terör örgütünün eylemlerini öven ifadeler kullanıyorlar. Bazı isimlerle köşe yazıları yazıyorlar. Ama biz onlara bu kadar çok dava açsak bu davaları da kullanırlar. Yine çıkar aynı şeyleri yazarlar."
Bu hedef gösterme üzerine, bazı gazeteci-yazar ve aydın Arınç hakkında İstanbul Cumhuriyet Savcılığı nezdinde suç duyurusunda bulunuldu. Ancak kısa sürede takipsizlik kararı verildi. O açıklamaya kadar hakkında pek dava açılmayan Özgür Gündem ve yöneticilerine, açıklamadan sonra soruşturma ve davalar adeta yağdı.
Bu davalar hala ilk derece, istinaf ve Yargıtay aşamalarında devam ediyor. İlk aşama mahkemelerinde başta eş genel yayın yönetmeni Eren Keskin ve sorumlu yazı işleri müdürü Reyhan Çapan olmak üzere, çalışan ve yazarına onlarca yıl hapis ve para cezaları verilmiş durumda.
Davaların yoğunlaşması üzerine ülkenin birçok aydın, gazeteci, siyasetçi, sivil toplum kuruluşu ve basın meslek örgütü temsilcileri tarafından dayanışma ve basın özgürlüğüne dikkat çekmek için, Özgür Gündem’de nöbetçi genel yayın yönetmeni oldu.
Nöbetçi genel yayın yönetmenlerinin birçoğuna soruşturma açıldı; bir kısmına da hapis ve para cezaları verildi. Gazeteci Ayşe Düzkan ve Murat Çelikkan bir süre cezaevinde kaldılar. Bir kısım nöbetçi yayın yönetmeninin davası hala devam ederken, ceza alanların AYM’ye yaptığı bireysel başvurular ise, “Basın suçlarında Yargıtay’a başvuru hakkını doğuran yasal düzenleme” gerekçe gösterilerek reddedildi.
15 Temmuz darbe girişiminden sonra OHAL rejimi devreye konuldu ve el yükseltildi. Neredeyse yayınlarının tümünde darbe ve OHAL rejimlerine karşı yayın yapan Özgür Gündem, 16 Ağustos 2016 tarihinde “geçici olarak kapatıldı.”
Kapatma kararı daha gazeteye tebliğ edilmeden, Yeni Şafak gazetesinde yer aldı. Kararda yer alan bazı ifadeler şöyle:
"…Özgür Gündem isimli gazetenin sürekli PKK terör örgütü propagandası yaptığı ve silahlı terör örgütünün yayın organı gibi hareket ettiği iddiasıyla ile yetkilileri hakkında TCK’nın 302/1, 314/2, 220/2,8, 3713 sayılı yasanın 7/2 maddeleri uyarınca soruşturmaya başlanıldığı anlaşılmış olmakla, anılan gazetenin T.C. Anayasasının 28. maddesinin son fıkrası uyarınca geçici olarak kapatılmasına…"
Gazetenin kapatılmasından kısa süre sonra Özel Harekat Polisi, gazetenin Beyoğlu’ndaki binasına baskın yaptı. Bazı çalışanları ve misafirler darp edilerek gözaltına aldı. Gazetenin de içinde yer aldığı bina diğer işyerleri ile birlikte mühürlendi. Gazetenin yetkilileri tutuklanırken diğer çalışan ve misafirler ise, iki günlük gözaltıdan sonra serbest bırakıldılar.
Yasal dayanağı olmayan “gazete kapatma” kararına karşı, yapılan tüm itirazlar, gerekçe belirtilmeden reddedildi. Başka bir red de çalışanların gözaltına alınması, darbedilmesi ve kötü muameleye maruz kalması üzerine yaptıkları suç duyurusu oldu.
Çalışanların yapığı suç duyurusu üzerine polisler hakkında dava açılması izni verilmemesi üzerine bir kısım polis bir yıl sonra darbedilen gazeteciler hakkında, “görevi yaptırmama amacıyla direnme ve hakaret” suçlamasıyla şikayetçi oldu. Bu davada iddia makamı, 1 Temmuz 2021 tarihindeki son duruşmada mütalaasını vererek gazeteciler hakkında ceza talebinde bulundu, dava 23 Kasım 2021’e ertelendi.
Son darbe ise, hukuki dayanağı olmayan “geçici kapatma kararı”nın üstünde oldu. Gazete 29 Ekim 2016 tarihinde yayımlanan 675 nolu KHK ile temelli kapatıldı.
Özgür Günden Ana Davası, Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenleri Davası, Yazarları Davası, Darp Edilen Çalışanları Davası vd. davalar çeşitli aşamalarda devam ediyor. OHAL Komisyonu daha karar vermedi.