Uluslararası Af Örgütü Türkiye eski direktörü İdil Eser, İstanbul Büyükada’daki eğitim çalıştayı sırasında, 5 Temmuz 2017’de düzenlenen polis baskınıyla gözaltına alınan 10 hak savunucusu arasında bulunuyordu. “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına hareket etmek” ve “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçlamalarıyla savcılığa çıkarıldı, tutuklandı. Hakkındaki iddianame yaklaşık üç ay sonra açıklandı. 3 Temmuz 2020’de görülen karar duruşmasında, “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” suçundan 1 yıl 13 ay hapis cezası verildi. Eser hayatını yurtdışında sürdürüyor.
İdil Eser, İstanbul’daki Üsküdar Amerikan Kız Lisesi’nden mezun oldu. Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde, yüksek lisansını ise Columbia Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yaptı. Chicago Üniversitesi'nde Rus Tarihi doktorası yaparken, annesinin rahatsızlanması üzerine Türkiye'ye döndü.
TEMA Vakfı, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, Helsinki Yurttaşlar Derneği, Sınır Tanımayan Doktorlar'ın da aralarında yer aldığı hak örgütleri için raporlar yazdı, projeler yürüttü, strateji ve program geliştirme görevleri aldı. Sivil Toplum-Kamu İşbirliği (SKIP) projesinde ağ oluşturma uzmanı olarak çalıştı. Bilgi Üniversitesi'nin Sosyal Projeler ve Sivil Toplum Kuruluşları Yönetimi Programı'nda proje bütçesi hazırlama dersleri verdi. Aynı üniversitenin Sivil Toplum Çalışmaları Birimi tarafından üretilen ve STK Çalışmaları-Eğitim Dizisi altında hazırlanan Proje Döngüsü Yönetimi kitabının yazarlarından biriydi. 2 Mayıs 2016'da Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü oldu. Bir yandan da serbest çevirmen olarak pek çok eseri Türkçeye kazandırdı.
Tek görüşçüsü avukatıydı
İdil Eser babasını lise yıllarında, annesini üniversite eğitimi sırasında kaybetti. Birinci derece yakını olmadığından tutuklu bulunduğu sürenin büyük bölümünde tek ziyaretçisi avukatıydı. Arkadaşları, Eser’le görüşebilmek için Adalet Bakanlığı’na başvurdu ancak reddedildi. Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Salil Shetty, Adalet Bakanlığı ile görüşerek izin almayı başardı. İdil Eser, 25 Ekim 2017'de İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki ilk duruşmalarının ardından serbest bırakıldı.
İstinaf mahkemesi temyizi reddetti
Davanın karar duruşması 3 Temmuz 2020’de görüldü. İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi, İdil Eser’e “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” suçundan 1 yıl 13 ay hapis cezası verdi. İstanbul Bölge Adliyesi Mahkemesi 3. Ceza Dairesi, 26 Kasım 2020’de istinaf başvurusunu, temyiz yolu açık olmak kaydıyla esastan reddetti.
AYM'den hak ihlali kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM), Haziran 2021'de İdil Eser’in bireysel başvurusunu haklı buldu. Kararda, toplantının gizli olmadığı, gizli olsa bile bunun suç oluşturmayacağı, Eser’in üzerinden çıkan dijital materyallerin suç unsuru taşımadığı, biber gazına karşı yürütülen kampanya gibi etkinliklerin suç olarak gösterilmesinin de hukuka uygun olmadığı belirtildi. Karara göre, Eser’e 40 bin TL tazminat ödenecek.
Yargıtay hükmü bozdu
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Büyükada davasına ilişkin temyiz başvurularıyla ilgili kararını 17 Ekim 2022’de verdi. İdil Eser hakkındaki mahkumiyeti “kanuna aykırılık” nedeniyle bozdu.
Dosya, yeniden yargılama yapılması için ilk derece mahkemesi olan İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesine gönderildi.
Yeniden yargılamada beraat etti
8 Mart 2023'teki ilk duruşmada mahkeme heyeti, bozma kararına uyduğunu duyurduktan sonra ara kararını açıkladı. Heyet, yargılananlardan Taner Kılıç hakkındaki yurt dışı yasağının devamına ve ByLock kullanıp kullanmadığının araştırılmasına hükmetti. Bu konuyla ilgili bilirkişi raporu gelir gelmez de dosyanın mütalaaya gönderilmesine karar verildi.
Bir sonraki duruşma 6 Haziran 2023'te yapıldı. Duruşma savcısı esas hakkındaki mütalaasını açıklayarak tutuksuz yargılanan sanıklar Günal Kurşun, İdil Eser ve Özlem Dalkıran hakkında Yargıtay’ın bozma sonrasında dosyaya yöneltilen suça ilişkin aleyhte bir delilin girmediğini belirtti. Savcı, İdil Eser ve Özlem Dalkıran’ın PKK/KCK ve DHKP/C’ye, Günal Kurşun’un da Fethullahçı yapıya yardım ettiğine dair dosyada her türlü şüpheden uzak, kesin bir delil bulunmadığı için beraatlerine karar verilmesini istedi.
Hükmünü açıklayan mahkeme, dört sanığın yöneltilen suçu işledikleri sabit olmadığı gerekçesiyle beraat kararı verdi.
İdil Eser şimdi Oslo’da yaşıyor.
