Avukat Jiyan Tosun, bir hak savunucusu ve kayıp yakını. Cumartesi İnsanları’nın arasına katıldığında henüz 10 yaşındaydı. 17 yıldır İHD’nin Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu’nda çalışıyor. 2018’de, Cumartesi İnsanları’nın engellenen 700. hafta buluşması sırasında gözaltına alındı, 46 kişiyle birlikte hakkında dava açıldı. 13 Kasım 2022’de, İstanbul Beyoğlu’ndaki bombalı saldırının ardından kendini bir karalama kampanyasının ortasında buldu. Bombalamanın faili olduğu iddiasıyla hedef gösterildi. Kendisi ve yakınları ölüm tehditleri aldı.
Jiyan Tosun, 1985 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdu. 1990’ların başında köyleri yakılınca, aile İstanbul’a göçtü. 19 Ekim 1995’te babası Fehmi Tosun, Avcılar’daki evlerinin önünden zorla Toros marka beyaz bir araca bindirilerek götürüldü ve kaybedildi. O sırada Jiyan Tosun henüz 10 yaşındaydı.
Babası zorla kaybedilince, yolu İnsan Hakları Derneği (İHD) ile kesişti. Kendi tarifiyle “İHD içinde büyüdüğünden” kendini bir hak savunucusu olarak tarif etmeye başladığı bir an veya tarih veremiyor. Ancak avukat olmasının nedeni, babası: “Babam kaybedilmeden birkaç ay önce, amcam hukuk fakültesinden mezun olmuş ve diplomasını babama vermişti. Gururlandığını ve mutlu olduğunu görmüştüm. Babamdan bana kalan birkaç küçük anıdan biri. Artık benimle olmayan babamın avukat olduğumda mutlu olacağını düşlemekle başladım. Büyüdükçe avukatlığın bir gün ona dair bir iz bulmamı sağlayacağını düşündüm. Yanıldığımı büyüdüğümde anladım” diyor.
Jiyan Tosun 17 yıldır Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu’nda çalışıyor. Bu büroda önce sekreterlik, daha sonra saha çalışmaları yaptı. Üç yıldır ise avukat olarak katkı veriyor. Derneğin Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyonu ve Kayıplar Komisyonu çalışmalarına da katıldı. Halen Cezaevi Komisyonu ve LGBTİ+ Komisyonu’nda.
Ermeni Soykırımı etkinliğinde gözaltına alındı
2018’de İHD Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon olarak Ermeni Soykırımı’na ilişkin yapmak istedikleri etkinlikte gözaltına alındı. “Halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etmek” ve “Devleti ve kurumlarını aşağılamak” suçlamasıyla hakkında soruşturma başlatıldı, ancak kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi.
700. hafta buluşmasıyla ilgili yargılanıyor
Aynı yıl, Cumartesi İnsanları’nın 25 Ağustos’ta gerçekleşecek 700. buluşması için destek çağrıları yapıldı. Ancak 25 Ağustos cumartesi sabahı bir araya gelen gruba, meydanda toplanmalarının Beyoğlu Kaymakamlığı imzalı bir kararla yasaklandığı bildirildi. Cumartesi İnsanları, İHD üye ve yöneticileri ile destek vermeye gelenlere tazyikli su, plastik mermi ve biber gazıyla müdahale edildi. Jiyan Tosun’un da aralarında bulunduğu 47 kişi gözaltına alındı, sekiz saat sonra serbest bırakıldı. Daha sonra, gözaltına alınan 46 kişi hakkında “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamasıyla dava açıldı. Bu dava hala sürüyor.
900. hafta buluşmasında gözaltına alındı
Tosun, 25 Haziran 2022’de, Cumartesi İnsanları’nın 900. haftasında, Galatasaray Meydanı’nda yapmak istedikleri açıklama sırasında 16 kişiyle beraber yeniden gözaltına alındı. Hakkında başlatılan soruşturmada takipsizlik kararı verildi.
Zafer Partili Taşkaya tarafından hedef gösterildi
13 Kasım 2022’de İstiklal Caddesi'nde, altı kişinin ölümü, 81 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan bir patlama meydana geldi. Zafer Partili Adem Taşkaya, sosyal medya hesabından patlamanın sorumlusu olarak Jiyan Tosun’u hedef gösterdi. Gelen tepkiler üzerine paylaşımını sildi, ancak Tosun ve yakınları ölüm tehditleri almaya başladı. Taşkaya, "Telegram'dan alıp paylaştım. Üç dakikada sildim” diyerek kendini savundu. Jiyan Tosun, İstanbul Valiliği’ne yakın koruma verilmesi için başvuru yaptı, ancak 13 Aralık 2022 itibariyle bu başvuruya bir yanıt verilmemişti.
Ocak 2023'te, Tosun'u hedef gösteren Taşkaya hakkında iddianame hazırlandı. Savcılık, Taşkaya'nın "sesli yazılı veya görüntülü bir ileti ile hakaret", "kişisel verileri, hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak" suçundan cezalandırılmasını istedi. İlk duruşma 30 Mayıs 2023'te görüldü ve Adem Taşkaya'ya indirimli 4 yıl 5 ay 10 gün hapis cezası verildi.
