Yeşil Gerze Platformu 2009’da, Sinop’un Gerze ilçesine bağlı Yaykıl Köyü’nde yapılmak istenen termik santrale karşı yaşam alanlarını savunmak üzere kuruldu. Platformun 24 bileşeni var. Süreç 2015’te Gerzelilerin kazanımıyla sonuçlandı ve proje iptal edildi. Aralarında platform üyelerinin de bulunduğu 37 kişiye açılan dava ise 10 yıl sonra sonuçlandı. Haklarında “iş ve çalışma hürriyetinin ihlali”, “görevi yaptırmamak için direnme” “kamu malına zarar vermek”, “arazide kasten yangın çıkarmak” ve “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlarından toplam 42 yıl 10 ay hapis ve 63 bin TL para cezası verildi.
Gerze halkı, Yaykıl Köyü Çakıroğlu Mahallesi’ne termik santral kurulmasının planlandığını 2008’de duydu. Şirketin, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) üretim lisansı almasıyla ilk itirazlar başladı. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Olumlu kararı alınmadan üretim lisansı alındığından köy muhtarı Ahmet Tiryaki, Sinop Barosu ve Sinoplu eski Ulaştırma Bakanı Yaşar Topçu, yürütmenin durdurulması ve üretim lisansının iptali istemiyle dava açtı. Danıştay 13. Dairesi, 20 Temmuz 2009’da yürütmeyi durdurma kararı verdi. Santralin yapılacağı yer tarım alanı, orman arazisi ve sulak alanların, ayrıca Geç Roma-Erken Bizans kalıntılarının yakınında bulunuyordu.
Mahkemenin kararına rağmen şirket bakanlığa başvurdu
Buna rağmen şirket 7 Aralık 2009’da Çevre ve Orman Bakanlığı’na ÇED başvurusunda bulundu. Kısa adı YEGEP olan Yeşil Gerze Çevre Platformu da tam bu noktada kuruldu. YEGEP öncülüğünde bilgilendirme toplantıları, seminerler, paneller düzenlendi. Üniversitelerden termik santralin olası zararlarına ilişkin raporlar alındı. Bakanlıklara dilekçeler yazıldı, protesto eylemleri düzenlendi.
ÇED toplantısına katılmak isteyenlere biber gazlı müdahale
3 Mayıs 2010’da Gerze Kapalı Spor Salonu’nda binlerce kişinin katıldığı ÇED bilgilendirme toplantısı yapılmak istendi. Halkın yoğun protestosu ve kolluk kuvvetlerinin biber gazlı müdahalesinden sonra proje sunumu yapılamadan toplantı sona erdi.
Üç yıl boyunca aralıksız nöbet tutuldu
Yaykıl Köyü’nde kurulan çadırda yaşam savunucuları üç yıl boyunca 24 saat aralıksız nöbet tuttu. Düzenlenen imza kampanyasına 8 bin 460 kişi imza verdi. İmzalar Cumhurbaşkanlığına, Başbakanlığa ve Çevre Bakanlığına gönderildi. Bileşenlerden ve halktan 40 kişi, termik santrallerin bulunduğu Afşin-Elbistan, Sugözü yörelerini ziyaret etti, oradaki halkla röportajlar yaptı ve bunları Gerze halkıyla paylaştı.
Platform, şirketin temsilciliğini yaptığı uluslararası markalara, kredi alabileceği bankalara mektuplar yazarak santralin neden kurulmaması gerektiğini anlattılar.
Platform bileşenleri ve köylülere dava açıldı
Bu süre boyunca sondaj için gelen şirket çalışanları üç kez köye girmeyi denedi. ancak yöre halkı geçit vermedi. 5 Eylül 2011’de bu kez jandarma eşliğinde geldiler. Platform bileşenleri ve köylülerden oluşan 37 kişi hakkında şirkete ait iş makinelerini bölgeye sokmadıkları için “iş ve çalışma hürriyetinin ihlali”, “görevi yaptırmamak için direnme”, “kamu malına zarar verme”, “arazide kasten yangın çıkarma” ve “ “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlarından Gerze Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı.
Bu dava 10 yıl boyunca sürdü. Davanın 32. duruşması 26 Ocak 2021’de görüldü. Yargılananlara toplamda 42 yıl 10 ay hapis cezası verildi.
Greenpeace ile işbirliği yapıldı
2011’de Greenpeace ile işbirliğine gittiler. Greenpeace, söz konusu şirketin merkez binasının yarısını pankartla kapladı, yöneticilerine Gerze halkından bir mektup bırakıldı.
Şirket, 2012 ve 2013’te revize ettiği ÇED dosyasıyla yeni başvurular yaptı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, en son 2 Ağustos 2013’te, sunulan ÇED Raporu’nu iade etti. Haziran 2014’te şirket yenilenmiş bir proje ile yeniden izin talebinde bulundu ancak termik santral projesi 23 Şubat 2015’te resmen sonlandırıldı.
ABD merkezli çevre örgütü Sierra Club, Gerze Direnişi’ni kömür karşıtı hareketin önemli kazanımlarından biri olarak anıyor.
