Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye temsilcisi ve gazeteci Erol Önderoğlu, Özgür Gündem gazetesi ile dayanışma kampanyasına katıldığı için tutuklandı, yargılandı, beraat etti, istinaf mahkemesinin hükmü bozması nedeniyle yeniden yargılama devam ediyor.“Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisinin imzacılarına soruşturma açılmasına karşı dayanışma eyleminde bulunduğu için kovuşturma konusu olan Önderoğlu, bu davadan da beraat etti.
Erol Önderoğlu, 1969 Erzincan doğumlu. 1996'dan bu yana, uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü Türkiye muhabiri ve temsilcisi olarak görev yapıyor. RSF için yaptığı ilk araştırma, gözaltında öldürülen Evrensel gazetesi muhabiri Metin Göktepe’yle ilgiliydi. İPS İletişim Vakfı'nın projesi olan bianet haber sitesinde, Hukuki Destek Masası koordinatörü, ifade özgürlüğü editörü ve yayın yönetmeni olarak çalıştı. Halen bianet'in Medya Gözlem Raporları'nı hazırlamaya devam ediyor.
Dayanışma kampanyasına katıldığı için tutuklandı
Önderoğlu, Özgür Gündem gazetesiyle dayanışmak amacıyla, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde başlatılan nöbetçi genel yayın yönetmenliği kampanyasında görev aldı. 20 Haziran 2016’da kendisi gibi kampanyaya katılan Şebnem Korur Fincancı ve Ahmet Nesin ile birlikte savcılığın tutuklama talebiyle hâkimliğe sevk edildi ve “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamasıyla tutuklandı. Önderoğlu, hâkimlikte verdiği ifadesinde 21 yıldır gazetecilik yaptığını belirterek “10 binin üzerinde habere imza attım. Bugüne kadar hakkımda açılmış ilk soruşturma budur. AİHM, Anayasa Mahkemesi ve yerel içtihatlar ışığında yaptığımızın mesleki bir dayanışma ve medya özgürlüğüne sahip çıkma olması itibariyle tutuklanmamayı istiyorum” dedi. Üç ismin tutuklanmasının ardından 100’ü aşkın gazeteci dayanışma amacıyla kampanyaya katılmak üzere ismini yazdırdı.
İlk yargılama beraatle sonuçlandı
Ağustos 2016’da Özgür Gündem gazetesi kapatıldı. Önderoğlu, İstanbul’daki Metris ve Silivri Cezaevlerinde yaşadığı 10 günlük tutukluluğun ardından serbest bırakıldı. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen davanın karar duruşması 17 Temmuz 2019’da yapıldı ve Erol Önderoğlu’yla birlikte, Türkiye İnsan Hakları Derneği Başkanı Şebnem Korur Fincancı ve yazar Ahmet Nesin hakkında beraat kararı çıktı. Duruşma savcısının beraat kararını temyiz etmesi üzerine dosya İstinaf Mahkemesi’ne taşındı.
İstinaf mahkemesi hükmü bozdu
Beraat kararı, 3 Kasım 2020‘de istinaf mahkemesi tarafından bozuldu. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi gerekçesinde, Erol Önderoğlu, Şebnem Korur Fincancı ve Ahmet Nesin hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen beraat kararının usule aykırı olduğunu belirtti.
Önderoğlu, Nesin ve Fincancı’nın yeniden yargılanmasına İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde 3 Şubat 2021‘de başlandı. İlk duruşmada dosyalarının İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen Özgür Gündem gazetesi ana davasıyla birleştirilmesi istendi.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), bir sonraki duruşmanın tarihi olan 30 Eylül 2021 için dayanışma çağrısı yaptı. 30 Eylül 2021'deki duruşma öncesi hak savunucuları, sivil toplum ve meslek örgütlerinden oluşan geniş bir grup, destek için adliye önündeydi. Duruşmada mahkeme heyeti, Ahmet Nesin’in savunmasının istinabe yoluyla alınması için talimat yazılmasına, tanık İnan Kızılkaya’nın duruşmaya çağrılması için tebligat çıkarılmasına karar verdi.
AKP’den milletvekili aday adayı olan hâkim reddedildi
19 Ekim 2022'deki duruşmada, AKP’den 2018'de milletvekili aday adayı olduğu ortaya çıkan hâkim Murat Bircan’ın heyette olduğu görüldü. Avukatlar bunun üzerine reddi hâkim talebinde bulundu. Mahkeme, avukatların talebini değerlendirmesi için dosyayı bir üst mahkeme olan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 26 Ekim 2022'de reddi hâkim talebini karara bağlayarak talepleri reddetti.
Davanın altıncı duruşması 1 Şubat 2023'te yapıldı. Üst mahkemenin kararı tutanağa geçirildi ve davayı ertelendi.
25 Mayıs 2023 tarihli bir sonraki duruşmada mahkeme, Ahmet Nesin için yurtdışına yazılan talimat cevabının beklenilmesine hükmetti. Mahkeme başkanı Erol Önderoğlu’na talimat yazısına cevap gelene kadar duruşmalara katılma zorunluluğunun olmadığını söyledi. Dava Ekim ayına ertelendi.
12 Ekim 2023'teki duruşmada, Önderoğlu ve avukatı hazır bulundu. Nesin ve Fincancı’nın avukatları ise mazeret bildirerek duruşmaya katılmadı. Mahkeme, Ahmet Nesin’in ifadesinin alınması için yurt dışına yazılan talimat cevabının beklenmesine karar vererek davayı, 20 Şubat 2024 tarihine erteledi.
20 Şubat 2024'teki duruşma yalaşık 2 dk sürdü. Mahkeme, Ahmet Nesin’in ifadesinin alınması için yazılan talimatın beklenmesine hükmetti ve duruşmayı Mayıs ayına erteledi.
Davanın 15 Ekim 2024'teki duruşmasında mahkeme, eksik hususların giderilmesini ve Ahmet Nesin’in ifadesinin alınabilmesi için yurt dışına yazılan istinabe talimatının dönüşünün beklenmesine karar vererek, bir sonraki duruşmayı 30 Ocak 2025 tarihine erteledi.
30 Ocak 2025'teki duruşmada, İddia makamının eksik hususların giderilmesini talep ettiği duruşmada mahkeme, Ahmet Nesin’in ifadesinin alınması için yurtdışına yazılan talimat cevabının beklenmesine karar vererek duruşmayı 29 Nisan saat 10.00'a erteledi.
Barış bildirisi imzacılarıyla dayanıştığı için yargılandı
Erol Önderoğlu, 18 Ocak 2016’da “Bu suça ortak olmayacağız” başlıklı bildiriyi yayımlayan 1128 akademisyene destek vermek üzere İstanbul Adliyesi’ne giderek kendileri hakkında suç duyurusunda bulunan gazeteci, yazar ve sanatçıların arasındaydı. Barış İçin Akademisyenler gibi “terör örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandı. Önderoğlu, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) akademisyenlerin dosyaları hakkında “hak ihlali” kararı vermesinin ardından 24 Eylül 2019’da beraat etti.
Önderoğlu IPS İletişim Vakfı/bianet adına Uluslararası İfade Özgürlüğü Ağı IFEX’de iki yıl Konsey üyeliği yaptı. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 2014 Basın Özgürlüğü Ödülü’nü, basın ve ifade özgürlüğü ile ilgili hak ihlallerini takibi, raporlanması, duyurulması için Türkiye’de ve uluslararası alanda yaptığı çalışmalar nedeniyle Tuğrul Eryılmaz ile paylaştı. Ayrıca, Roosevelt Vakfı 2018 İfade Özgürlüğü Ödülü (Roosevelt Four Freedom Award); Güneydoğu Avrupa Medya Örgütü SEEMO’nun 2016 Dr. Erhard Busek Ortak Anlayış Ödülü’ne (SEEMO Award For Better Understanding in South East Europe) layık görüldü.
